स्मृतीबनातून

" क्यूँ आंधी में दीप जलाया " जानेवारी चा महिना संपत आलेला. जुन्या वर्षाच्या शेवटाला आणि नवीन वर्षाच्या सुरुवातीला हवेत असलेला बोचरा गारवा निवळून, तनामनाला तजेला देणारं वातावरण होतं. उत्तराखंडचे प्रवेशद्वार म्हणता येईल अश्या काठगोदामचा मैदानी भाग पार करून हिमालयाचे दर्शन घडवणाऱ्या वळणदार पहाडी रस्त्याला आमची गाडी लागली होती. संगीताच्या सोबतीनं प्रवास ही माझ्यासाठी नेहमीच आनंद पर्वणी असते. त्यातच योगायोगाने एनिव्हिओला अनुभवायला मिळाला.(जी ए कुलकर्णीच्या कथेतला शब्द. द्राक्षाचा रस ज्या क्षणी मद्य होतो तो जादुई क्षण) 'मनमौजीत'लं साधनावर चित्रित झालेलं, ' मैं तो तुम संग नैन मिला के हार गयी सजना,' हे गाणं कानात सुरू झालं. मैं तो तुम संग नैन मिलाके (click to listen) लता दीदींच्या अनेक उत्कृष्ट गीतां पैकी हे एक गीत. मुखड्यातल्या ' नैन ' वर मुरकी, आंदोलन घेत, हृदयावर धारदार सुरी चालावी, असा दिलखेचक लागलेला शुद्ध धैवत ऐकला की आपण आपोआप या गाण्याच्या प्रेमातच पडतो. गाण्याची पारायणंही अपरिहार्य होऊन बसतात. ( संगीताशी प्रीती असली तरी रीती साठी बरेचदा शास्त्रीं ...

भवानी दुर्गावती तांबेकुलवीरश्री ती नेवाळकरांची कीर्ति हिंदुभूध्वजा जणु जळती । मर्दानी राणी लक्ष्मीबाई मूर्त महाकाली । रे हिंदबांधवा ।।१।। देश-परदेशातल्या भारतीयांनी उरी सार्थ अभिमान बाळगावा अश्या महाराष्ट्र कन्यांमध्ये लक्ष्मीबाई गंगाधरराव नेवाळकर म्हणजेच पूर्वाश्रमीच्या मणिकर्णिका मोरोपंत तांबे म्हणजेच 'झाशीची राणी' यांच नाव अग्रक्रमाने येतं. या राणीचा जीवनपट उलगडला तर लक्षात येईल, की या भूलोकी अवघी 23 वर्ष ही शलाका तळपली आणि अचंबित करणारा देदीप्यमान महापराक्रम नोंदवून अस्तंगत झाली.   घोड्यावर खंद्या स्वार हातात नंगि तलवार खणखणा करित ती वार गोर्‍यांची कोंडी फोडित पाडित वीर इथे आली रे हिंद बांधवा ।।२।। कडकडा कडाडे बिजली इंग्रजी लष्करे थिजली मग कीर्तिरूप ती उरली ती हिंदभूमीच्या पराक्रमाची इतिश्रीच झाली रे हिंद बांधवा ।।३।। बालपण केवळ रणांगणच नाही तर कौटुंबिक जीवनही राणी साठी समरांगणा प्रमाणेच होतं. रात्रंदिन आम्हा युद्धाचा प्रसंग ही उक्ती ती शब्दशः जगली. पेशव्यांचे कारभारी मोरोपंत तांबे आणि भागीरथी तांबे सप्रे या दांपत्याची मनु ही सुस्वरूप, तेजस्वी मुलगी. तिचा जन्म काशी इथे झाल...

रेल्वे क्रॉसिंग आणि सुरक्षित शनिवार 11 डिसेंबर, 1993…ती संध्याकाळ आणि रात्री उशिरा पर्यंत पुण्यातल्या केईम रुग्णालयाच्या शवागाराबाहेर उभं राहून खऱ्या अर्थानं समजलेला हतबलता, अगतिकता या शब्दांचा अर्थ आजीवन विसरता येणार नाही. शनिवार बाकी सर्वांसाठी सुटीचा दिवस. संध्याकाळची वेळ माझी ड्यूटी संपत आलेली रीलिव्हर (सोडव्या) ची वाट बघत असतानाच अचानक आकाशवाणी पुणे केंद्राला लागूनच असलेल्या शाळेचे शिक्षक ड्युटी रूम मध्ये माझ्याकडे आले. प्राथमिक शाळेचे विद्यार्थी छोट्या सहली साठी दोन बसेस मधून गेले होते. आणि परतीच्या वाटेवर त्यापैकी एक बस उरळी कांचन नजिक मानव रहित रेल्वे क्रॉसिंग ओलांडून पुढे गेली आणि मागच्या बसला क्रॉसिंग पार करण्या आधीच मुंबईच्या दिशेने जाणाऱ्या सह्याद्री एक्स्प्रेसची इतकी जोरात धडक बसली की ती धातूच्या चेंडू प्रमाणे रेल्वे रुळावर सुमारे 250 फूट घरंगळत गेली. अंगावर काटे आणणाऱ्या हा अपघात, सहलीच्या गमती घरी पोहोचून कधी एकदा आई - वडील, मित्र - मैत्रिणींना सांगतो असं चित्र मनात रंगवित, किलबिल करत असलेल्या 30 हून अधिक चिमण्या पाखरांना निचेष्ट अवस्थेत घरी पोहोचण्यास कारणीभूत ठरला. कित...