स्मृतीबनातून

  ' श्वाना घरचे समर्थ ' तो घरी आला तो काहीश्या प्रतिकूल परिस्थितीतच. आई - बाप, भावंडांना सोडून आलेला तो  भेदरलेल्या मनस्थितीत होता. साहजिकच होतं, या आधी दोन घरे सोडून झाली होती आणि तेही  जन्मानंतर दोन महिन्याच्या आतच. बरं हे तिसरं जगही, त्याच्या आगमनावरून, दोन समान गटात विभागलेलं. मुलाची तीव्र इच्छा असल्याचे सांगून माझ्याकडून होकार सदृश संमती मिळावी यासाठी रदबदली करणारी त्याची  आई आणि माझ्या दृष्टीने या समस्येचा मुळ पुरूष मुलगा; यांचा एक अभेद्य गट. संख्याबळाच्या निकषा वर तोडीसतोड वाटणारा, पण मुळातच दुय्यम, दुबळा असलेला; मुलगी आणि मी असा दुसरा गट. त्यातच स्त्रीसुलभ प्रवृत्तीने म्हणा माझ्या गटातील महिला सदस्याने लवकरच अनपेक्षितरित्या गटांतर केलं आणि माझ्यावर गंडांतर आलं. अर्थात मी एकाकी पडलो तरी एकनिष्ठता, तत्वनिष्ठता वगैरे गुण (?) दाखवत एकांड्या शिलेदारा प्रमाणे त्यांच्या विरोधात किल्ला लढवत राहिलो. त्याची परिस्थिती ही केविलवाणी होती. नवीन जागा. नवे संबंधी. आपले सहानुभूतीदार नेमके कोण याची त्याला अजून उमजच यायची होती. पहिल्या रात्री, कुणावर भरवसा ठेवावा ही चिंता त्या...

ईशअंशी गीतयोगी  स्व नामधन्यता ज्या काही विरळ व्यक्तिमत्त्वांच्या भाग्याला येते त्यात गजानन दिगंबर कुलकर्णी  हे नाव प्रकर्षाने अग्रस्थानी आढळते. सांगली जिल्ह्यातल्या शेटेफळ हे जन्म गाव पण बालपण गेलं ते औंध संस्थानातल्या पाच सहाशे लोकवस्तीच्या माडगूळ या गावी. हा कलंदर कलाकार. आपल्या नावात, गावाच नावही गुंफतो आणि ते अजरामर करतो. आपली ओळख सांगताना माडगूळकर लिहून  जातात….. ' ज्ञानियाचा वा तुक्याचा तोच माझा वंश आहे माझिया रक्तात थोडा ईश्वराचा अंश आहे...'  अन्य कुणाच्या तोंडी खचितच दर्पोक्ती पूर्ण वाटेल अशी संकल्पना महाराष्ट्राच्या या आधुनिक वाल्मिकीच्या तोंडी मात्र सहज शोभून दिसली. यथार्थ वाटली. त्यांच्या प्रतिभेचा फुलोराच एव्हढा अचाट करणारा होता की जणूकाही पुष्पवाटिकेत, रंगगंध युक्त सर्व प्रकारची फुलं, एकाच झाडाच्या निरनिराळ्या शाखांना उमलावित.  अंकांच गणित न जमलेल्या गदिमांना शब्दांच्या गणितानं असा काही हात दिला की ते रसिकांच्या हृदयात कायम स्वरुपी अंकित झाले. माडगूळकर चतुरस्र प्रतिभेचे धनी होते. लेखक, कवी, गीतकार, अभिनेते, नेते(विधान परिषदेचे नामनियुक्त सदस्य) अश...