पोस्ट्स

मे, २०२१ पासूनच्या पोेस्ट दाखवत आहे

स्मृतीबनातून- अहं भोजनं नैव भोज्यं न भोक्ता

इमेज
  अहं भोजनं नैव भोज्यं न भोक्ता   पूर्वपीठिका खरंतर प्रस्तुत लेखाचा विषय हा माझा, अधिकार प्रांत तर नाहीच, अनुभव प्रांतही नाही. एक दिवस, अलीकडे फारच लोकप्रिय झालेल्या 'व्हाट्सअप' विद्यापीठात सकाळी सकाळी प्रवेशता झालो आणि एक निरतिशय सुंदर स्तोत्र ऐकायला मिळाले.. आशयघनता आणि सुरेख अर्थवाही भावपूर्ण गायन यामुळे स्तोत्र मनात खोलवर कुठेतरी रुजून गेले.. साहजिकच त्यादिवशी आणि अजूनही, अनेकदा त्याची पारायणे होतात.   प्रथमच स्तोत्र ऐकते वेळी लक्षात आलेला वरवरचा अर्थ, पुनःपुन्हा ऐकल्याने  हळूहळू अधिक उलगडत गेला. लक्षात आले की आपल्या दैनंदिन जीवनातल्या अनेक समस्यांची उत्तरे यात दडली आहेत. या तत्वज्ञानाचा संपूर्ण अंगीकार वगैरे जमला नाही, मात्र अंश भर जरी घेता आले, तरीही जीवनाकडे पाहण्याच्या आपल्या दृष्टिकोनात अमुलाग्र बदल आणण्याची ताकद यात आहे. मनात आले की  पुरातन ग्रंथांमध्ये असलेला ज्ञानाचा हा अमूल्य ठेवा, ग्रंथांकडे दुर्लक्षच केल्यामुळे म्हणा किंवा ते काहीतरी जड, कठीण असल्याची भावना करून घेतल्याने म्हणा सर्वजनांच्या कक्षेत सर्व साधारणपणे येत नाही. पण कधी कधी  एखा...

प्रासंगिक - "दाता भवति वा न वा"

इमेज
  "दाता भवति वा न वा" निराशा के बीच आशा के दीप आजकल अखबारों के पन्ने पलटो या फिर अन्य माध्यमों को सुनने देखने की चेष्टा करो तो अधिकतर हिंसाचार, दहशतवाद, भ्रष्टाचार, प्राकृतिक आपदा, आगजनी, बीमारी,संकीर्णतावाद जैसे नकारात्मक खबरों से ही सामना होता है. वस्तुनिष्ठ (Objective) सोच वालों को भी उदासी, हताशा, खिन्नता महसूस होने लगती है. मानव के अस्तित्व को ही आव्हान देने वाले कोरोना विपदा में जब उम्मीदों की डोर नित दिन कमजोर होती लग रही हैं तब हम में से ही कुछ सामान्य जनों के असामान्य कार्य से आशा के दीप टिमटिमाते हैं. मानव और मानवता के संबंधों पर, रिश्ते  पर कोई आंच नहीं आने का भरोसा दिलाते हैं. पूरा देश कोरोना से निजात पाने में डटा हुआ है. मरीजों की संख्या की मात्रा के अनुपात में संसाधन नहीं हैं. सरकार, समाजसेवी संस्था कूछ त्रुटियों के साथ ही सही अपनी क्षमता नुसार काम कर रहे हैं. साथ ही कुछ लोगों का स्वयं प्रेरणा के साथ कुछ कर गुजरना समाजमन में मानवता की आस जगाये रखा है. 1. ऑक्सिजन दाता महाराष्ट्र के नागपुर से प्यारे खान की कहानी एक मिसाल के रूप में देखी जा सकती हैं. प्यारे खान ...

प्रासंगिक - बनारस का अद्वैत(हिंदी)

इमेज
  बनारस का अद्वैत    बनारस घराना बनारस (Banaras)शहर आध्यात्मिक राजधानी ही नहीं बल्कि भारतीय कला तथा संस्कृति का एक अहम् केंद्र रहा है. हिंदुस्तानी शास्त्रीय संगीत का बनारस घराना, ज्ञात जानकारी के अनुसार संभवत सबसे प्राचीन घराना है. घराने के होनहार चिराग उसे रोशन करते हैं. कई दिग्गजों ने बनारस घराने को आलोकित किया है. आज इस का जिक्र इसलिए आवश्यक हो गया क्योंकि इसी घराने के बड़े ही राजस सपूत पंडित राजन मिश्रा ने,(Pandit Rajan Mishra) धरातल पर सजी महफिल में अचानक भैरवी(Bhairavi) के सुर आलापें. शास्त्रीय, उपशास्त्रीय संगीत की गंगधार में पंडित राजन - साजन मिश्रा, हंसों का जोड़ा था. रविवार 25 अप्रैल, 2021 को पंडित राजन मिश्रा के रूप में एक हंस उड गया और ये जोडा हमेशा के लिये बिछड गया. संगीत की दूनिया मे गजब ढा गया. चाहने वालों पर जुलम सा कर गया. सहगान अद्वैत हिंदुस्तानी शास्त्रीय गायन में जुगलबंदी की परंपरा रही हैं. जिसमे दो विभिन्न गायक, या गायक और वादक अपनी अपनी कला पेश करते हैं, या एक दुसरे का विचार आगे वाढते हैं. लेकिन इस विधा में, मस्तिष्क के किसी कोने में, एक दूसरे पर हाव...

प्रासंगिक - बनारसी अद्वैत

इमेज
  बनारसी अद्वैत बनारस घराणं बनारस शहराचं महत्व हे केवळ अध्यात्मिक राजधानी म्हणूनच नाही तर भारतीय कला व संस्कृतीचे महत्त्वपूर्ण केंद्र म्हणून ही आहे. ज्ञात माहितीनुसार, हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीताचे बनारस घराणे प्राचीनतम आहे. घराण्याचे कुलदीपक घराण्याची मात्तबरी वाढवत असतात. अनेक दिग्गजांनी बनारस घराण्याची कीर्ती दिगंतास नेली.   आज या सर्व गोष्टींचा उहापोह करण्याचं कारण, या घराण्याच्या किर्तीमान गायक द्वयी पैकी पंडित राजन मिश्रा यांनी इहलोकी रंगात असलेल्या मैफिलीत अचानक भैरवीचे सूर आळवले. शास्त्रीय, उपशास्त्रीय संगीताच्या गांगौघा मध्ये पंडित राजन-साजन मिश्रा एखाद्या हंसांच्या जोडी सारखे होते. रविवार २५ एप्रिल २०२१ रोजी पंडित राजन मिश्रा यांच्या निधनामुळे हे बनारसी अद्वैत भंग पावलं. हंसो का जोडा बिछड गया. संगीताच्या चाहत्यांवर खरोखरच जुल्म झाला. सहगान अद्वैत हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीतात जुगलबंदीची परंपरा आहे. ज्यामध्ये दोन भिन्न भिन्न कलाकार स्वत: ची कला सादर करतात किंवा एकमेकांची कल्पना पुढे नेतात. परंतु मेंदूच्या कोपऱ्यात कुठेतरी हलकी का होईना, यात कुठेतरी एकमेकांवर वर्...